UNHA EXPERIENCIA PERSOAL

As novas tecnoloxías aportan unha información que a miña memoria xa non estaría en condicións de dar: foi un 15 de novembro de 2003.

Luxemburgo (Basée Ville desde Grund). Fonte propia.

Aquel día Caralladas acudíu a Luxemburgo para participar na última rolda dun proceso de selección de persoal do European Investment Bank, EIB, institución financieira da Unión Europea creada en 1958 có obxectivo de apoiar nos obxectivos prioritarios da UE de integración europea e desenvolvemento das rexións máis desfavorecidas da unión.

Eramos só 5 os candidatos seleccionados para a última rolda, e como ocorre nos filmes que desvelan o final da película desde o primeiro minuto -porque a chicha da historia está no que aconteceu polo camiño- non houbo sorte. De ter conseguido o posto, probablemente a miña vida tería cambiado radicalmente como funcionario da Unión Europea.


Pra facer o currículo en inglés que enviei para participar no proceso de selección traducín o que tiña en castelán de cando conseguin o traballo que tiña daquela en Madrid. No orixinal dicía que as miñas linguas maternas son galego e castelán. "Como no EIB non van ter idea do que é o galego -pensei- pois non vou quitar unha língua do currículo: poño que o portugués é a miña língua materna, e arreando. Total, o traballo que ofertan é de xestor de fondos de renta fixa e monetarios, qué carallo lles importará en Luxemburgo se o que falo é portugués ou galego?"

Instalacións centrais do EIB en Luxemburgo no ano 2003. Fonte: http://www.flickr.com/photos/puisney/1674531849/

A entrevista principal foi un 'bombardeo' de preguntas que me ían facendo simultáneamente entre 3 ou 4 persoas do EIB sobre temas académicos, profesionais, etc. Cal sería a miña sorpresa cando unha parte da entrevista centrouse no meu portugués como língua materna:

- Unha das razóns polas que fuches seleccionado para a última rolda é a túa competencia en idiomas. O inglés por suposto vaiche ser imprescindible no traballo, pero no día a día non o vas a usar moito. En Luxemburgo as línguas oficiais son francés, alemán e luxemburgués, cando menos vas necesitar o francés. Qué nivel tes?.

- Bueno... estudiei dous anos no instituto... falar non o falo moito...

- Xa. Pois vas ter que estudar francés, porque vaiche facer falta no día a día. Pero tes sorte, porque outra das línguas que comentas no teu CV vaiche ser de moita utilidade en Luxemburgo: tamén falas portugués língua materna, non? En Luxemburgo non é un idioma oficial, pero houbo moitísima inmigración hai anos de xente de países de fala portuguesa, i é un idioma moi falado. Algún dos teus pais é portugués?


E aqui pensei "trágame terra, a ver cómo llo explico". Por un intre véuseme á cabeza as típicas conversas en Galiza con españolistos: "el gallego y el portugués no son lo mismo, eso sólo lo decís los nacionalistas porque el gallego no sirve para nada". Así que traguei saliva, e comencei a explicarlles ós entrevistadores que Galiza é unha parte do Estado Español que na Idade Media falaba a mesma língua que Portugal, e que por razóns históricas, desde o século XVI quedou definitivamente integrado en España, e as línguas tomaron camiños diferentes.

- Na escrita -lles dixen- son moi parecidas, case idénticas; na fala o portugués cambia bastante.
- Pero vos entendedes?
- Sí, sí, sen problema.
- Perfecto, entón vaiche ser moi útil eiqui.

I entón, para a miña sorpresa, explicáronme que entendían a situación perfectamente porque en Luxemburgo pasa unha cousa moi semellante entre o Luxemburgués e o Alemán.

Luxemburgo. Catedral Notre Dame de Luxembourg ó fondo. Fonte propia.

I entón, o galeguiño ó que lle dixeron que "cuando salgas de la aldea verás que el gallego no te sirve para nada", non só descubríu que non era certo, senón dúas cousas máis:

- Que alí onde a xente non está contaminada polo discurso nacionalista español acepta perfectamente que dúas línguas que non son idénticas pero sí moi cercanas poden considerarse unha mesma língua a efectos prácticos se permíten a dous falantes comunicarse entre sí, cada un no seu rexistro. Así que, para quen non quera ver ó galego como a mesma língua que o portugués, o que non pode negar é que saber galego é tan válido internacionalmente como saber portugués.

- Que Galiza non é un caso único no mundo. Que non somos uns 'bichos raros'. Toda Europa está plagada de casos semellantes, linguas que tiveron que compartir espazos, guerras que foron mudando fronteiras non só políticas mais tamén lingüísticas. E hoxendía, noutros países europeos como Luxemburgo respétase esta variedade lingüística e foméntase que as línguas históricas non só non se perdan, senón que sexan hexemónicas nas sociedades que as crearon.

Por iso, cando vin no Ecolíngua 2009 'O caso de Luxemburgo', entendín moitas das cousas que me aconteceron naquela entrevista do EIB no ano 2003:

Ecolingua 2009: O caso de Luxemburgo from IGEA on Vimeo.

Quen teña tempo de escoitar esta palestra de Edelmiro Momam sobre a realidade lingüística de Luxemburgo, coñecerá a situación que xa vos adiantei en parte de convivencia de 3 línguas oficiais (francés, luxemburgués e alemán) e 2 moi usadas en distintos ambientes (inglés na banca internacional, portugués na inmigración). Pero, se cadra máis importante aínda, a partir do minuto 22:50 fálase de cómo se aborda no ensino esta situación de 5 línguas utilizadas socialmente.

Pensade en toda a carraxe que algúns vil.lingües están botando contra o ensino en galego nunha sociedade de 2 línguas, e agora observade cómo resolven en Luxemburgo un ensino en 4 línguas:

- Un alumno ó final do bacherelato para obter o título ten que demostrar competencia plena nas 4 línguas: luxemburgués, francés, a norma internacional do luxemburgués (isto é, o alemán) e o inglés. Sería o mesmo que exixirlle a todos os rapaces galegos que para rematar o seu ensino obrigatorio deben ser competentes en galego, español, a norma internacional do galego (isto é, o portugués) e o inglés.

- Cómo se consegue esto? Os nenos de primaria comezan os seus estudos con varios anos de inmersión lingüística no idioma propio do país, o luxemburgués (o galego), porque é "o idioma do corazón". O ensino do alemán (portugués) e o francés (español) xa están presentes no ensino desde moi cedo, pero dentro dunha inmersión lingüística en luxemburgués (galego). Despois continúase con inmersión lingüística en alemán (portugués) desde o final da primaria ós primeiros cursos da secundaria. Progresivamente vanse introducindo o francés (español) e o inglés, ata que nos seguintes anos da secundaria se procede a varios cursos de inmersión lingüística en francés (español).

Deste xeito, os alumnos rematan os seus estudos perfectamente competentes en polo menos 4 línguas, e a sociedade luxemburguesa é perfectamente cuatrilíngüe. E a iso hai que sumar a población que ten o portugués ou outras línguas como propia.

Funciona este modelo?

No próximo capítulo contareivos por qué sei que si.