ECOLINGUA 2009

O pasado mes de Nadal celebráronse en Vigo as Xornadas Internacionais Ecolíngua 2009. organizadas polo IGEA, que pretenden afondar no coñecemento da situación do galego na sociedade, e comparar a convivencia de línguas en Galiza coa realidade doutros países multilíngües.

Os organizadores do evento colgaron un resumo destas xornadas Ecolingua 2009 en videos na web Vimeo. Máis de 20 palestras de temáticas tan diversas como o mapa sociolingüístico de Galiza, o galego nos medios de comunicación, na administración, no ensino, marketing ou sociedade civil, outras realidades multilíngües como Finlandia, Luxemburgo, Quebec, etc., a lusofonía, culturas emerxentes en galego, etc etc.

A miña recomendación sería que, con tempo e con calmiña, botásedes un ollo a aqueles videos que vos poidan parecer máis interesantes, porque como dixo Anxo Quintana ao respecto, "a información é o mellor antídoto contra a mentira". Pero como sei que moitos non teredes tempo de facelo, o artigo de hoxe e os vindeiros dous artigos serán adicados a resumir algúns dos que máis me interesaron.


1.- 'O Mapa Sociolingüístico', polo profesor Henrique Monteagudo:

Ecolingua 2009: O mapa sociolingüístico from IGEA on Vimeo.

Nel fai un interesante estudo da evolución histórica nos usos do galego, língua inicial, língua habitual e competencia lingüística. A análise por idades permite facer proxeccións en tempo aparente, e a variable língua inicial dá pistas sobre a transmisión interexeneracional da língua.

Algunhas da conclusións son ben interesantes:

- Nos últimos anos incrementouse o número de falantes monolíngües, tanto en castelán como tamén en galego. Nun contexto no que a través do ensino se incrementa a competencia de ambas línguas, o cidadán "elixe" máis entre elas, e os verdadeiros bilingües diminúen. Esta realidade -a 'polarización sociolingüística progresiva' en palabras do profesor Monteagudo- pode ser unha das razóns que se agochan detrás dos últimos enfrontamentos pola língua na sociedade galega.

- O dano máis terrible contra o galego levouse a cabo nos anos do franquismo. Pasamos de porcentaxes de galego como língua inicial do 80% entre os nacidos nos anos 35-40, ó 35% entre os nacidos nos 70. "A grande perda na transmisión interxeracional do galego producíuse durante o franquismo". Coa chegada da democracia, foi suficiente con que a presión política e social contra o galego "afrousaxe" para que a perda na transmisión do galego se ralentizase até prácticamente deterse.

Porén, desta segunda conclusión extráese unha consecuencia da que temos que ser conscientes: nos próximos anos percibiremos unha reducción do número de falantes de galego no noso entorno por un efecto simplemente demográfico. Non significará necesariamente que o galego 'foi a peor', pero si que, ou moito revirte a situación do galego entre a xente moza, ou nos vindeiros anos a porcentaxe de castelán falantes superará ós galegofalantes.

2.- Moi interesantes parecéronme as intervencións de María Yáñez na presentación de eufalo.tv e, sobre todo, ó final da palestra 'Língua e culturas emerxentes':

Ecolingua 2009: Lingua e culturas emerxentes from IGEA on Vimeo.

Nesta palestra, María Yáñez comenta, acerca da fortísima presencia do galego en internet, que "nun día coma hoxe escribíuse máis galego que en todo o século XIX". Aconséllovos que escoitedes as palabras de María ó final da palestra porque alégranlle o día a calquera.

Tamén Xosé Manuel Pereiro e Suso Iglesias en 'O galego e os medios de comunicación' fan mención a que a forte presenza do galego en internet fronte ó ínfimo espazo que ocupa na prensa e medios de comunicación -todos eles inútilmente subvencionados para que fomenten a nosa língua- demostra que o galego está moi vivo: "cando a sociedade ten o poder de decisión de qué se publica i en qué língua se publica, o galego incrementa enormemente o seu espazo".

E iso os que escribimos ou lemos a diario ducias de blogs en galego (dos case 9.000 que cita o blogomillo) sabémolo ben.

3.- Menciono a mesa redonda "Língua e Sociedade Civil", coa participación de Queremos Galego, Prolíngua, CambiaGalicia, Galego Patrimonio da Humanidade e, si, Galicia Bilingüe, porque de seguro que, por polémica, é tamén das máis vistas. Pero eu persoalmente penso que non aporta nada novo ó que xa vemos e lemos a diario. O único suliñable é a cara dura dos vil.lingües para plantarse nun evento como éste a dicir xusto o contrario do que din nos demáis foros. Se GB pensara realmente moito do que o seu representante veu dicir nesta palestra, hoxe non habería conflicto algún na sociedade galega e, quizáis, Touriño e non Feijoo seguiría a ser o Presidente da Xunta de Galicia.

4.- A participación de Rafael Cuíña.

Só un necio confunde ser nacionalista ou galeguista coa súa particular visión de cómo debería ser a sociedade galega. Nunha Galiza verdadeiramente dona de sí mesma, consciente e orgullosa da súa língua, da súa cultura, da súa realidade nacional, haberá homes e mulleres de esquerdas... e de dereitas, claro. Haberá labregos, obreiros i empresarios. Ateos e católicos. Do Celta e do Dépor. Porque Galiza e o galego son de todos os que aman o noso país e a nosa língua.

E logo está a posición política de cada un, pero iso vai aparte. Cada un que defenda a súa visión da sociedade, conservadora, liberal, socialdemócrata, marxista ou a que sexa. Pero o galego é de todos, e de todos é responsabilidade sair a defendelo nestes intres de noxenta demagoxia do nacionalismo español, de hipócritas alusións á 'liberdade' e a unha suposta 'imposición' saída das bocas dos mesmos que impuxeron o castelán durante séculos nunha terra que xa tiña língua de seu dende hai máis de mil anos.

Por iso, as verbas de Rafael Cuíña son tan valiosas. Unha declaración da que quero destacar por riba de todo a súa valentía e o seu compromiso: "...unhas xornadas representativas da dignidade de un País"; "como Castelao, penso que sendo galego non debo ser máis que galeguista"; "Denuncio ós irresponsables políticos dispostos a ser verdugos de todo aquilo que non sexa pragmatismo castelanista, e ós partidos que o sustentan".

Só dura 8 minutos, paga a pena que a escoitedes.

Ecolingua 2009: Sesión de apertura con Rafael Cuíña from IGEA on Vimeo.

Por último, eu tamén teño experiencias persoais que quixera contar porque creo que son moi ilustrativas. Nos vindeiros dous artigos falarei de como no seu día me abriron os ollos sobre as posibilidades do galego a nivel internacional, e para iso apoirareime noutros dous videos do Ecolíngua que me faltan por destacar. Espero que vos interesen, porque a min quedoume clariño que mentras o galego ven sendo 'ninguneado' polo nacionalismo español como língua "inútil" internacionalmente, por ahi fora o galego pódenos abrir moitas portas.

Verémolo esta semana.